Kinh nghiệm dân gian này chỉ chia sẻ với các cháu còn trẻ trong các đội „Xung kích cứu trợ“ (Người già và lớn tuổi ở vùng sông nước đều đã biết).
1- Khi phải bị dầm trong nước bạc của mùa mưa lũ. Dưới là nước phù sa cuộn chảy, trên là mưa gió, bão bùng. Hai loại „dòng chảy“ này lấy đi năng lượng, nhiệt năng của cơ thể rất nhanh (Giống như nguyên lý bay hơi làm lạnh trong các máy điện lạnh). Vì vậy khi phải dầm bơi lội, đi lại trong nước bạc các cháu không nên uống bia hoặc rượu mạnh theo cách nghĩ thông thường là: „Uống vào một chút cho ấm bụng“
Cách nghĩ này là sai lầm. Khi uống bia, rượu vào, cảm thấy nóng bừng ngay, nhưng đó chỉ là cảm giác tạm thời, vì nhiệt lượng tỏa ra rất nhanh. Người uống bia rượu vào sau đó thân nhiệt lại hạ xuống dưới ngưỡng bình thường. Nếu uống bia, rượu mạnh vào mà còn phải dầm dưới nước bạc lại càng nguy hiểm hơn, khi thân nhiệt của cơ thể bị hạ xuống dưới ngưỡng an toàn.
Nếu khi phải bơi lội, lặn hụp và dầm mưa, trải gió trong thời gian lâu thì nên uống vài hớp nước mắm cốt, nước mắm nhĩ. Tuy bị mặn chát và khó uống, nhưng hiệu quả giữ ấm và bảo tồn thân nhiệt rốt tốt.
Tuy là kinh nghiệm dân gian từ ngàn đời, nhưng phân tích theo khoa học cũng rất hợp lý. Vì trong nước mắm cốt, nước mắm nhĩ có hàm lượng đạm hữu cơ và chất béo hữu cơ hòa tan trong đó với nồng độ rất đậm đặc. Khi uống vào, cơ thể có thể hấp thụ ngay lập tức và sản sinh ra nhiệt lượng chống lạnh rất nhanh. Mặt khác lượng muối khá đậm đặc của nước mắm cốt có thể kích hoạt cho nhịp tim và áp huyết lên cao để hoạt huyết đưa nhiệt lượng ra các vùng ngoại vi trên cơ thể, và có thể chống được áp lực nước khi lặn sâu, bơi lâu trong dòng chảy… ( Chống chỉ định với người già có áp suất máu cao!!!)
2- Khi cứu trợ những người bị đói lạnh run cầm cập và đuối sức, không nên bôi xoa cho họ các loại dầu nóng, và các loại tinh dầu bốc hơi nhanh. Vì làm vậy, tinh dầu bốc hơi nhanh sẽ mang theo nhiệt lượng của cơ thể bay đi, và người bị xoa bóp dầu nóng sẽ bị hạ thân nhiệt nhanh hơn…họ sẽ bị lạnh run hơn sau đó…
3- Các đoàn cứu trợ thức ăn cho người bị cô lập trong rốn lũ, cần lưu ý điểm này để cứu trợ kịp thời cho họ. Các loại thức ăn quá cay nóng, chỉ tạm thời gây cảm giác ấm lúc ăn, nhưng sau đó thân nhiệt của họ sẽ bị lạnh hơn. Nên lưu ý cung cấp thêm cho họ nhiều nước mắm cốt, nước mắm nhỉ… Vì đây là loại thức ăn bổ sung năng lượng và nhiệt lượng nhanh nhất và an toàn nhất….
4- Khi thân nhiệt bị hạ, thường có hiện tượng rùng mình liên tục, hai hàm răng va vào nhau cành cạch, vành tai nóng bừng lên bất thường, chân tay run run cầm cập khó cầm nắm đồ vật… v..v… thì nên tức khắc rời dòng nước bạc. Đặc biệt là tránh xa các nơi trước đó có hầm hố, chuồng trại, ao chuôm… vì rất dễ bị nhiễm độc khí độc từ các nơi đó do nước ngấm đẩy lên, khi thân thể bị hạ nhiệt, sức đề kháng suy kiệt…
….
22.10.20
Thuận Nghĩa
